Foundation Islamic Union
Arnavutluk
Resmî Adı: Arnavutluk Cumhuriyeti (AL)
Başkenti : Tiran
Önemli Şehirleri: İşkodra, Elbasan, Dıraç, Körçe, Avlonya.
Yüzölçümü: 28.748 km2.
Nüfusu : 2.866.000[1] Nüfusun % 36’sı şehirlerde yaşamaktadır.
Km2 Başına Düşen İnsan Sayısı: 119
Etnik Yapı: %95,3 Arnavut, %2.5 Çingene, %1.8 Yunan, %0.14 Makedon.
Dil: Resmî dil Arnavutçadır. Etnik unsurların dilleri de konuşulur.
Din: %70 Müslüman, %20 Ortodoks Hıristiyan, %10 da Katolik Hıristiyan vardır. Müslüman nüfusun %75-80’i Sünnî, kalanı Bektaşî’dir. Arnavutluk Bektaşileri Müslümanlardan sayılmakla birlikte inanç ve yaşayış yönünden İslâm dışına çıkmışlardır.
Coğrafî Durumu: Bir balkan ülkesi olan ve Balkan yarımadasının batı bölgesinde uzanan Arnavutluk, kuzeyden Karadağ, doğudan Sırbistan ve Makedonya, güneydoğudan Yunanistan, batıdan Adriya deniziyle çevrilidir. Adriya denizi’ne bakan kıyısının uzunluğu 316 km’dir. Genelde dağlık olan topraklarının üçte ikisi dağlar ve tepelerden oluşur. Kalan kısmı ise ovalık ve alçak tepelerdir. Çok sayıda akarsuyu vardır. En uzun ırmakları Drina, Vyosa, Şkumbi, Semani, Mati ve Erzen’dir. İşkodra, Ohri ve Prespa göllerinin bir kısmı Arnavutluk’a aittir. Sınırları içinde bazı küçük gölleri vardır ve bunların bazıları buzul gölleridir. Topraklarının %36’sı ormanlık, %17’si tarım alanı, %14’ü otlaktır. Akdeniz iklimi kuşağında bulunan Arnavutluk’ta yazlar kuru sıcak ve güneşli, kışlar bol yağmurlu ve yumuşak geçer.
Yönetim Şekli: Arnavutluk çok partili demokratik sistemle ve 29 Nisan 1991’de yürürlüğe konan anayasayla yönetilmektedir. Devletin en üst yöneticisi devlet başkanı, hükümetin başkanı başbakandır. Üyeleri serbest genel seçimlerle belirlenen 140 üyeli bir parlamentosu vardır. Arnavutluk, BM’e ve Uluslararası Para Fonu’na üyedir.
Siyasi Partiler: Arnavutluk’taki siyasi partilerin başta gelenleri şunlardır: Demokrat Parti: Liberal anlayışa sahiptir. En son genel seçimlerde parlamentoda 92 üyelik kazanan bu parti iktidarı elinde bulundurmaktadır. Sosyal Demokrat Parti: Solcudur. En son genel seçimlerde parlamentoda 7 üyelik kazandı.
Sosyalist Parti: Komünist Emek Partisi’nin devamıdır. En son genel seçimlerde 38 üyelik kazandı..
İdari Bölünüş: 27 ille, 200 ilçeye ayrılır.
Tarihi: Arnavutluk’a İslâm girmeden önce Arnavutlar çeşitli vesilelerle Osmanlılarla işbirliği yapmışlardır. Osmanlı-Venedik mücadelesinde de Arnavut beyleri Osmanlıların yanında yer almışlardır. Osmanlı devleti 1417’de Arnavutluk’u ele geçirerek Arnavut sancağını kurdu. Arnavutluk’ta 1432’den sonra Osmanlı idaresine karşı çeşitli isyanlar çıktı. Bu isyanlar ve bazı dış müdahaleler dolayısıyla Arnavutluk’un bir kısmı Osmanlıların elinden çıktı. 1463 Osmanlı-Venedik savaşlarından sonra Osmanlı, Arnavutluk’un elinden çıkan bölgelerini geri almaya başladı ve 1501’de büyük bir kısmını ele geçirdi.
İşgalciler 1914’te Sırp asıllı William Ovfid’i ülkeye kral tayin ettiler. Ancak Kral William din ve milliyet yönünden Arnavutlara yabancı olduğundan ülkede otoriteyi sağlayamadı. Bu yüzden Arnavutluk 1925’e kadar tam bir karışıklık yaşadı. Bu dönemde ülkenin bağımsızlığını sağlamak için çeteler oluşturuldu ve bu çeteler işgalcilere karşı mücadele ettiler. 1925’in başlarında ülkede cumhuriyet ilan edildi ve cumhurbaşkanlığına da Ahmed Zogu seçildi. 1939’da II. Dünya savaşının başlamasıyla birlikte faşist İtalyan orduları Arnavutluk’u işgal etti. Bu işgal 29 Kasım 1944’e kadar sürdü. İşgalin sona ermesinden hemen sonra ülkede Enver Hoca’nın liderliğinde bir komünist diktatörlük kuruldu.
Enver Hoca, 11 Nisan 1985’te ölünceye kadar yönetimde kaldı. Ondan sonra cumhurbaşkanlığına Ramiz Alia seçildi.
Ramiz Alia, bu hızlı değişim süreci içinde koltuğunu koruyabilmek için birden radikal bir reformcu kesildi. Halkın tepkisini yatıştırmak için çok partili sisteme geçme kararı aldı. Ardından, iktidardaki komünist Emek Partisi’nin yanı sıra Demokrat Parti’nin kuruluşu da resmen kabul edildi. Bunu basın alanında da bazı özgürlükler sağlanarak Demokrat Parti’nin Demokrasinin Doğuşu adlı bir gazete çıkarmasına izin verilmesi izledi.
10 Şubat 1991’de 250 kişilik Halk Meclisi üyelerinin belirlenmesi için seçimler yapıldı. Seçimlerin böyle aceleye getirilmesindeki amaç muhalefet partilerinin teşkilatlanmalarını tamamlamadan, halka kendilerini tanıtamadan ve seçim hilelerinin yapılabileceği ortam mevcutken Emek Partisi’nin devamı olan Sosyalist Parti’nin bir dönem daha iktidarda kalmasını sağlamaktı. Öyle de oldu ve Sosyalist Parti seçimlerde parlamentoda 169 üyelik kazandı. Ancak halk bu sonuçtan memnun kalmadı ve tepki gösterdi. Bunun üzerine 22 Mart 1992’de tekrar seçim yapıldı ve bu seçimlerde Demokrat Parti 92 milletvekilliği kazanarak birinci parti oldu. Cumhurbaşkanlığına Demokrat Parti lideri Sali Berişa seçildi. Sosyalist Parti iktidarına da son verilerek Demokrat Parti liderliğinde bir hükümet kuruldu.
Dış Problemleri: En önemli dış problemi Kosova meselesidir. Bugün yeni Yugoslavya sınırları içinde bulunan ve Sırbistan yönetimi tarafından özerkliği kaldırılarak Sırbistan’a ilhak edilmiş olan Kosova halkının %80’den fazlası Arnavut asıllıdır. Arnavutluk-Yunanistan ilişkileri de iyi değildir ve Yunanistan bazı konularda Arnavutluk yönetimine baskı yapmaktadır.
İslâmî Çalışmalar: Komünist rejimin hâkim kılındığı ülkeler içinde en katı din düşmanlığının uygulandığı ülke Arnavutluk’tur. Komünist rejim bu ülkede din düşmanlığını devletin resmî ideolojisi ve anayasal bir prensip haline getirmişti. Komünizmin çöküşüne kadar uygulamada olan anayasanın 37. maddesi ülke yönetimini ateist propagandayı yaygınlaştırmak ve tarihî materyalizmi bütün ülke halkına kabul ettirebilmek için gereken çalışmaları yürütmekle yükümlü tutuyordu. Yine aynı anayasanın 55. maddesinde dinî kurumların ve sosyalist rejimle bağdaşmayan kuruluşların kurulmasının yasak olduğu ifade ediliyordu. Bu ülkede altmışlı yılların sonuna kadar 2.169 cami ve kilisenin kapısına kilit vuruldu.
1990’da hürriyetine kavuşmaya başladı. Eski diktatörlük döneminde kapatılmış olan camilerden ayakta kalabilenlerin yeniden ibadete açılması için çalışmalar başlatıldı. Örneğin reformların ardından ibadete açılan ilk cami olan İşkodra camisinin açılış törenine 65 bin kişi katıldı. İslâmî hizmetlerin organizasyonu için Diyanet İşleri Başkanlığı kuruldu ve komünist Emek Partisi’nin merkez binası bu kurumun emrine verildi.. Ayrıca Uluslararası İslâmî Yardım Organizasyonu gibi bazı İslâmî yardım kuruluşları da kuruldu.
Ekonomi: Arnavutluk ekonomisi daha çok maden üretimine ve sanayiye dayanır. Bir miktar petrol ve doğal gaz çıkarmaktadır. 1992’de toplam 6 milyon varil petrol, 136 milyon m3 doğal gaz üretmiştir. 1993’deki petrol rezervi 185 milyon varil, doğal gaz rezervi 11 milyar m3 olarak tahmin ediliyordu. Ayrıca krom, linyit, nikel, bakır, demir, kükürt, çinko, kurşun ve boksit üretmektedir.
Tarım ve hayvancılığın da ekonomide önemli yeri vardır. Bu sektörlerden elde edilen gelirin gayri safi yurtiçi hasıladaki payı %36’dır ve çalışan nüfusun %55’i bu alanlarda iş görmektedir.
Para Birimi: Lek.
Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 6.250 USD[2]
Dış Ticaret: İhraç ettiği ürünlerinin başında petrol, maden cevherleri ve çeşitli tarım ürünleri gelir. İthal ettiği malların başında da makineler, ulaşım araçları ve yedek parçaları, gıda maddeleri, kimyasal maddeler ve dayanıklı tüketim maddeleri gelir. 1991’deki dış ticaret açığı 179 Milyon dolar olmuştur.
Sanayi: En çok metalürji, demir-çelik, kimya, tekstil, ayakkabı, deri, kereste, mobilya, gıda, meşrubat, sigara, ilaç ve inşaat malzemeleri sanayileri gelişmiştir ve gelişme yolundadır. Yerel kaynaklardan ve imalat sanayiinden elde edilen gelirlerin gayri safi yurtiçi hâsıladaki payı %42’dir. Çalışan nüfusun yaklaşık %19,5’i sanayi sektöründe iş görmektedir.
Enerji: 1991’de 2 milyar 800 milyon kw/saat elektrik üretilmiş, 3 Milyar 155 milyon kw/saat tüketilmiş, aradaki fark ithalatla karşılanmıştır. Elektrik enerjisinin % 9’u termik santrallerden, %91’i hidroelektrik santrallerinden elde edilmektedir. Kişi başına yıllık elektrik tüketimi ortalama 960 kw/saattir.
Ulaşım: Ülkenin tarifeli sefer yapılan tek havaalanı başkent Tiran’daki uluslararası trafiğe açık havaalanıdır. Arnavutluk, 100 grostonun üstünde yük taşıyabilen 25 gemiye, 720 km. demiryoluna, 8.000 km.’si asfaltlanmış olmak üzere 21.000 km. karayoluna sahiptir. Bu ülkede ortalama 68 kişiye bir motorlu ulaşım aracı düşmektedir.
Eğitim: Eğitim ücretsizdir. 1.800 ilkokul, 50 genel ortaöğretim kurumu, 470 meslek^, ortaöğretim kurumu, 8 yükseköğretim kurumu vardır. Üniversite çağındaki gençlerden üniversiteye kayıt yaptıranların oranı %8, okuma yazma bilenlerin oranı ise %100’dür.
[1] www.ticaret.gov.tr (Nisan 2022 erişimi)
[2] www.ticaret.gov.tr (Nisan 2022 erişimi)
